Yozgat'ın Sorgun ilçesine bağlı Şahmuratlı köyünde, 1996 yılında kurulan ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile Küresel Çevre Fonu tarafından desteklenen güneş ocakları, bakımsızlık nedeniyle kullanılamaz hale geldi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından tasarlanan bu yenilikçi ocaklar, köy halkına geleneksel yakıtlara (LPG, doğalgaz, elektrik ve odun) alternatif sunmuş ve yemek pişirme maliyetlerini düşürmeyi hedeflemişti. Ayrıca, meyve ve sebze kurutma imkanı sağlayarak ek gelir elde edilmesini de desteklemişti. Proje kapsamında 20 hanede güneş ocakları ve kurutma makineleri kullanılmaya başlanmış, ancak zamanla bakımsızlık nedeniyle işlevlerini yitirmişlerdir.

Çürüyen Teknoloji: Bir Zamanların Yeniliği

1997 yılında Küresel Çevre Fonu desteğiyle projenin kapsamı genişletilmiş ve 20 hanede aktif olarak kullanılmaya başlanmıştı. Bu proje, köylülerin odun, kömür ve tüp kullanmadan yemek pişirmelerine olanak sağlamıştı. Osman Muratdağı'nın da belirttiği gibi, reçel, pekmez ve hatta erişte gibi birçok yiyecek güneş enerjisiyle pişirilebiliyordu. Köylüler, ayrıca meyve ve sebze kurutma işiyle ek gelir elde ediyordu. Ancak, yıllar içinde gerekli bakım ve onarımın yapılmaması, bu çevre dostu teknolojinin çürümesine ve işlevsizleşmesine yol açmıştır. Şimdi ise bu değerli ocaklar geçmişte kalmış bir yenilik olarak hatırlanıyor.

Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin Çevre Dostu Projesi

Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi tarafından tasarlanan güneş ocakları, eski Şahmuratlı köy muhtarı Osman Muratdağı'nın da belirttiği gibi, kullanılmayan uydu antenleri üzerine ışığı yansıtma özelliğine sahip jelatin kullanılarak oluşturulmuştu. 20 adet güneş ocağı köylülere dağıtılmış, 6 tanesi ise dernek binası ve Kerkenes Kazı Evi bahçesinde kullanılıyordu. Muratdağı, antik kenti ziyaret edenlere bu ocaklarla pişirilen yemeklerden ikram ettiklerini ve ocakların artık kullanılamaz durumda olmasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi. Bu proje, sadece yemek pişirmeyi değil, aynı zamanda sürdürülebilir bir yaşam tarzını da hedefliyordu ve çevre dostu bir yaklaşımı temsil ediyordu.

Bakımsızlığın Sonucu: İşlevsiz Güneş Ocakları

Projeye ilişkin bilgi veren Osman Muratdağı, güneş ocaklarının 10 yıldır kullanılmadığını ve tamamen tahrip olduğunu belirtti. Bu durum, projenin sürdürülebilirliğinin sağlanamaması ve gerekli bakımın yapılmaması nedeniyle ortaya çıkmıştır. Eskiden odun, kömür ve tüp kullanmadan yemek pişirme imkanı sağlayan bu ocaklar, şimdi kullanılamaz halde olup Yozgat'taki Sorgun'un Şahmuratlı köyünde çürümekte. Bu durum, benzer projelerin sürdürülebilirliğinin önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Gerekli bakım ve onarımın yapılmasıyla bu tür projelerin uzun yıllar hizmet vermesi ve toplumsal fayda sağlaması mümkün olabilir.